Yüksek tansiyon (hipertansiyon) kan basıncının sürekli olarak yüksek seyrettiği bir hastalıktır. Damarın içindeki kanın damar duvarına yaptığı basınca kan basıncı denir. Bu basınç belirli değerlerin üstüne çıktığında tansiyon hastalığı tespit edilmiş olur.
Türk toplumunda 18 yaş üstü tansiyon hastalığı sıklığı %30’lar civarında seyretmektedir. Bu demek oluyor ki her 3 kişiden 1’inde tansiyon hastalığı bulunmaktadır. Daha üzücü olan iki durum var. Tansiyon hastalarının yarısı tansiyon hastalıklarından haberdar değiller. İkincisi tansiyon tedavisi alanların ancak 5’te 1’i tansiyonunu kontrol altında tutabiliyor. Milyonlarca insanımız tansiyon hastalığının kalp krizi, felç, böbrek yetmezliği-diyaliz hastalığı- gibi kötü sonuçlarıyla yüz yüze. Bu bağlamda toplumun sağlığı için bu bilgilendirici sayfayı hazırladım.
Tansiyon hastalığının can sıkıcı tarafı bel fıtığı veya başka birçok hastalık gibi bir şikayet ortaya çıkarmamasıdır. Ayrıca tansiyon hastalığı çoğu zaman bir anda vücuda hasar vermez yıllar içinde kötü sonuçları ortaya çıkar. Hastalar yıllarca tansiyon yüksekliğinden habersiz saatli bomba misali hayatına devam eder ve bir an gelir ki artık kalp-damar hastalığı veya kalp kapakçık problemi oluştuktan sonra hastalığını öğrenir. Bu da modern tıbbın en önemli silahı olan erken teşhis erken tedavinin ıskalandığını gösteriyor. 20 yaş üstü bireyler benim sağlık kaskosu olarak isimlendirdiğim her yıl tansiyon ölçümünü yaptırmalıdır.
Tansiyon ölçümlerimiz tedaviyi yönlendiren temel husus. Kişiler hastane şartlarında randevuya yetişme, sıra bekleme, kalabalık, doktor endişesi vb. çeşitli nedenlerle stresli olabilir bu durum tansiyonun bir miktar normalden yüksek çıkmasına neden olabilir. Bu duruma beyaz önlük hipertansiyonu denir. Bazen de kişi tansiyon ölçümü sırasında kıyafetini sıyırıp tansiyon ölçümü yaptırır bu da tansiyonun yanlış ölçümüne neden olur. Hastaneye gittiğimizde tansiyonu ölçtürmeden bir kenarda 5 dakika bekleyip sakinleşmekte ve muayeneye uygun giyinmekte fayda var.
Tansiyon hastalarının takiplerinde dijital tansiyon aletleri sayesinde hekimlerin eli çok rahatladı. Ancak yine de benim dikkat ettiğim birkaç yanlış var.
- En kaliteli cihazların bile 2 yılda bir doğru ölçüm yapıp yapmadığı kontrol edilmelidir. Bu işleme kalibrasyon denir ve cihazı alırken mutlaka nerede ve nasıl kalibre ettirmeniz gerektiğini sorun.
- Kolun çapına göre manşon seçmek önemli. Küçük manşon iri bir insanda yanlış ölçümlere sebep olacaktır. Bir de manşonu dirseğe sarmamak lazım dirsekten 2-3 parmak yukarıda olmalı.
- Bilekten ölçüm cihazlarını pek önermiyoruz. Ciddi kilo problemi olup koluna uygun cihaz bulunmayan hastalarda düşünülebilir.
- Ölçüm sırasında dikkat edilmesi gereken uyarılara uyup sabah akşam olmak üzere 2 ölçüm, 3-5 gün takip etmek yeterli. Bazı hastalar gün içinde pek çok ölçüm yapıyor; hem hastayı strese sokabiliyor hem de hekimin değerlendirmesini zorlaştırabiliyor. Hekiminiz fazla ölçümü önermedi ve sizin de bir şikayetiniz olmadı ise günlük 2 ölçüm yeterli.
Sağlıklı ve huzurlu bir ömür dilerim.
Uzm. Dr. Mustafa Hakan Şahin 